İsmail Karakaş/LONDRA-BHA
Panele, Türkiye'nin Londra Büyükelçisi Osman Koray Ertaş, İngiltere Parlamentosu üyeleri, akademisyenler, insan hakları savunucuları, gazeteciler, uluslararası yetkililer, sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile çok sayıda davetli katıldı.
Programın açılışında konuşan Büyükelçi Ertaş, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Altun'a etkinliği düzenledikleri için teşekkürlerini sundu.
Ertaş, dünyanın köklü dönüşümlerden geçtiği bir dönemde olduğunu belirterek, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra kurulan uluslararası düzenin, ironik şekilde, onu tasarlayan aktör tarafından test edildiğini bildirdi.
Büyükelçi Ertaş, "Son gelişmeler bazıları için şaşırtıcı gelse de gerçek şu ki bu noktaya bir gecede gelmedik. Savaş sonrası dönemde tasarlanan siyasi ve ekonomik yapılar bugünün zorluklarını aşmakta başarısız oluyor." dedi.
Yaklaşık 20 yıldır bu sistemin adalet, istikrar ve güvenlik sağlamakta zorlandığının görüldüğünü kaydeden Ertaş, bu başarısızlığın açık bir örneğinin, modern tarihin en büyük krizlerinden biri olan Kovid-19 salgınına verilen küresel tepki olduğunu ifade etti.
Milyonlarca hayatın tehlikede olduğu bir durumda, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nin bir karar almasının 100 gün sürdüğünü hatırlatan Ertaş, bu gecikmenin daha geniş bir işlev bozukluğunu yansıttığına dikkati çekti.
Ertaş, yeniden adaletin değil gücün sonuçları belirlediği bir dünyaya geri dönüldüğünü vurguladı.
"Gazze, Siyonist sömürgecilikle batı emperyalizminin bir araya geldiği nokta"
Oxford Üniversitesinden Emeritus Profesör Avi Shlaim ise moderatörlüğünü gazeteci Ghida Fakhry'nin yaptığı panelin "İnsan Hakları ve Filistin: Günümüz Dünyasında Adalet Arayışı" başlıklı ilk oturumunda konuştu.
Gazze'de yaşananları tek kelimeyle "soykırım" olarak nitelendiren Shlaim, siyonizmin yerlileri ortadan kaldırma mantığına sahip olduğunu söyledi.
ABD'li filozof ve dilbilimci Noam Chomsky'nin İsraillilerin Filistin topraklarını gasbetmesini "Emperyalizmin en aşırıcı formu" olarak yorumladığını hatırlatan Shlaim, "1917'deki Balfour Deklarasyonu'nun ardından Filistinli halk, siyonist sömürgeciliği altında ezilmiş, aynı zamanda batı emperyalizmiyle karşılaşmıştır. Buna sonra ABD de dahil olmuştur. Gazze, siyonist yerleşimci sömürgeciliği ile acımasız Batı emperyalizminin bir araya geldiği noktadır." dedi.
Shlaim, Britanya'nın Filistin meselesinin başlangıç noktası olduğunu vurgulayarak, "Britanya'daki hiçbir hükümet bu tarihi sorumluluğu kabul etmemiştir. Nekbe 1948'de gerçekleşti. Filistinlilerin 4'te 3'ü mülteci oldu. Burada haritadan silinen bir ülke söz konusu. Ama Nekbe bir süreçtir, 1948'den beri devam ediyor." değerlendirmesini yaptı.
Uluslararası Adalet Divanı'nın, İsrail'in Filistin topraklarında yaptığı eylemleri yasa dışı bulduğuna değinen Shlaim, bunlara rağmen İsrail'e karşı adımlar atılmadığını belirtti.
Batı hükümetleri ile halkları arasında bir kopuş olduğuna dikkati çeken Shlaim, "Hükümetler İsrail yanlısı ve tek taraflılar. ABD hükümeti burada İsrail'in savaş suçlarında suç ortaklığı yapıyor. Britanya da farklı değil. Filistin'in istekleri göz ardı ediliyor. Batı hükümetlerinin tutumlarını bir gecede değiştireceğini de ummuyorum." ifadelerini kullandı.
Shlaim, İsrail'in Batıdan aldığı desteğe de işaret ederek, "İsrail, Batı için büyük bir varlık, büyük bir araç. İsrail, etrafı otoriter devletlerle çevrili bir 'Demokrasi adası' olarak düşünülüyor. Bu nedenle batıdan destek ve sempati görüyordu. Bugünkü duruma bakarsanız İsrail bir demokrasi değil, apartheid devletidir." dedi.
Batının İsrail'i desteklese de sivil toplum hareketlerinin güç kazandığına vurgu yapan Shlaim, hükümetlerin bu şiddet içermeyen hareketlere kulak vermek zorunda kalacağı öngörüsünde bulundu.
"Batı, doğru yolu en son bulan taraf oldu"
Panelde konuşan ABD-Orta Doğu Projesi Başkanı Daniel Levy ise "Nekbe'nin sona erdirilmesi" fikrinin birçok siyasi sınıfta kabul edilen bir görüş olduğuna dikkati çekti.
Bunun bir etnik temizlik anlamına geldiğini söyleyen Levy, "İsraillilerde öğrenilmiş bir deneyim var. Saf bir cezasızlık söz konusu. Bu cezasızlık onlara bu yolda sunulmuş bir şey. Pragmatik görüşler ortadan kalkmış durumda. Burada İsrail dışı aktörlerin de sorumluluğu var." dedi.
Levy, İsrail'in bu durum karşısında cesaretinin arttığına işaret ederek, öncelikle İsrail'in cezasızlığı ve bunu sağlayanların cezasızlığının çözülmesi gerektiğini söyledi.
"Cezasızlığın sınırının olmadığını 15 aydır görüyoruz. Bir sıfır noktasındayız. Bu uluslararası sistemin çöküşü." diyen Levy, alternatif bir düzen olmadığının altını çizdi.
Levy, tüm kurumların görmezden gelindiğini kaydederek, İsraillilerin yurt dışındaki spor müsabakaları ve seyahatlerini planlarken bir kere daha düşünmek durumunda olduğunu söyledi.
Bazı spor kulüplerinin maçlarını seyircisiz oynamak istediğini, bazı İsrailli yetkililerin ise seyahatlerinde bazı ülkelere gitmemeyi tercih ettiğini anlatan Levy, "Tek kutuplu bir dünyada yaşamıyoruz. Batıda ne yaparsak yapalım, beklentilerimiz farklı. Batı hükümetleri, bize en son yetişecek hükümetler. Güney Afrika'daki apartheidde de Batı doğru yolu en son bulan taraf oldu." diye konuştu.
Batı basınını da eleştiren Levy, batılı medya kuruluşlarının İsrail'in Gazze'ye muhabir yollamama taleplerine olumlu yanıt verdiğini kaydetti.
Levy, batı medyasının yurttaş gazeteciliğine de önem vermediğini vurgulayarak, "Bu noktada hesap verilebilirliği getirmek zor olacak. Bunun karşısında bir direniş var ama bir halkın dayanıklılığından ilham almak gerekiyor." değerlendirmesini yaptı.
"İnsanlar Filistin gösterilerine katılırlarsa işlerini kaybedeceklerinden korkuyorlar"
İngiltere Parlamentosu Lordlar Kamarası üyesi Baroness Shaista Gohir de parlamento üyelerinin Gazze'de yaşananlar hakkında yeterince bilgilendirilmediğini ve Filistin halkının yaşadıklarının yeterince dile getirilmediğini söyledi.
Gohir, Gazze konulu toplantılara katılan kişilerin genellikle aynı isimler olduğuna işaret ederek, bireylerin Filistin konusunda eğitilmesinin fark yaratacağı görüşünü paylaştı.
Toplum içerisinde Gazze'de yaşananların açık şekilde konuşulmasından çekinenlerin sayısının da oldukça fazla olduğuna işaret eden Gohir, "İnsanlar iş yerlerinde bunu konuşmaktan çekiniyorlar. Çünkü işlerini kaybedeceklerinden korkuyorlar. İnsanlar gösterilere katıldıklarını bile söylemekten çekiniyor. Filistinlileri desteklediğinizde Hamas'ı desteklemiş gibi algılanıyor.
İnsanlar Filistin gösterilerine katılırlarsa, işlerini kaybedeceklerinden korkuyorlar." ifadelerini kullandı.
"Tam bir yıkım, kaos ve teröre tanıklık ettim"
Panelde konuşanlar arasında İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırıları sırasında Refah kentinde yaklaşık 3 hafta görev yapan anestezi uzmanı Dr. Birsen Gaskell de yer aldı.
Sınır Tanımayan Doktorlar (MSF) ile Şubat 2024'te Gazze'ye gittiğini belirten Gaskell, "Çocukların anestezisiz tedavi edildiğini duyunca inanamadım, bu mümkün olamazdı. Şok geçirdim ve bunu duyunca Gazze'ye giderek orada hizmet vermeye karar verdim." ifadelerini kullandı.
Gazze'ye giriş yaptıktan sonra gördükleri karşısında şoka uğradığını dile getiren Gaskell, "Tam bir yıkım, kaos ve teröre tanıklık ettim." dedi.
Gaskell, İsrail'in saldırıları altındaki Gazze halkının büyük çoğunluğunun Refah'a ve Han Yunus'a göç etmek zorunda bırakıldığını ve sonrasında Han Yunus'un tamamen yerle bir edildiği anda bölgede olduğunu kaydetti.
Doktor Gaskell, "O kadar çok patlama duyuyorduk ki uyuyamıyorduk. Sürekli bombalar düşüyordu. Her an çok büyük bir yıkım meydana geliyordu. Gerçekten dehşet verici bir yerdi." diye konuştu.
Çok küçük bir alanda binlerce çadırın kurulduğunu, elektriğe ve temiz suya erişimin mümkün olmadığını anlatan Gaskell, "Duş almak mümkün değildi. Duştan tuzlu su akıyordu ve bu su deriyi kaşındırıyor, tahriş ediyordu. 3 hafta sonra Gazze'den Kahire'ye dönünce ilk kez duş alabildim." dedi.
Gaskell, MSF ile bölgede görev yapan sağlık çalışanlarının, bu şartlar altında dahi Gazze halkına göre imtiyazlı bir pozisyonda olduklarını belirterek, Filistinlilerin karşı karşıya kaldıkları koşulların çok daha dayanılmaz olduğuna tanıklık ettiğini söyledi.
Panelde İletişim Başkanı Fahrettin Altun’da katılımcılara video mesajla hitap etti. İletişim Başkanı Altun konuşmasında insanlığın küresel alanda çok ciddi sınamalarla karşı karşıya kaldığını belirterek, tüm dünyanın temsil edilmediği BM Güvenlik Konseyi'nin uluslararası adaleti sağlamakta yetersiz kalmasının küresel vicdanı yaraladığının altını çizdi.
İletişim Başkanı Altun konuşmasında ayrıca “Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın "Dünya beşten büyüktür" ve "Daha adil bir dünya mümkün" şiarlarının temsil ettiği değerlere daha da ihtiyaç duyulduğunu bir kez daha anladık.” ifadelerini kullandı.
